“Το τρένο της Καλαμπάκας”. Ιστορικό και προοπτικές.

Ο σιδ.σταθμός Καλαμπάκας. Αεροφωτογραφία: Δημ.Τερτίπης

 Η σιδηροδρομική σύνδεση της Καλαμπάκας με την Κοζάνη ήταν ένα έργο που ξεκίνησε στις αρχές του 20ου αιώνα αλλά δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Ευελπιστώντας οτι οι προϋποθέσεις για την ολοκλήρωση του έχουν αρχίσει να υπάρχουν δημοσιεύουμε ένα κείμενο για την ιστορία και τις προοπτικές της γραμμής που μας έστειλε ο αγαπητός εκπαιδευτικός, μέλος του Συλλόγου Φίλων Σιδηρόδρομου Τρικάλων και φίλος της κίνησης φίλων τρένου Φλώρινας,  Γιώργος Κρανιάς.

Οι Σιδηρόδρομοι Θεσσαλίας ιδρύθηκαν το 1881 ταυτόχρονα με την προσάρτηση της Θεσσαλίας στο Ελληνικό κράτος, όταν η τότε κυβέρνηση του Αλέξανδρου Κουμουνδούρου διαπραγματεύθηκε και υπέγραψε σύμβαση με τον Κωνσταντινουπολίτη Τραπεζίτη Θεόδωρο Μαυρογορδάτο, για την κατασκευή και εκμετάλλευση μιας σιδηροδρομικής γραμμής διεθνούς εύρους που θα συνέδεε τον Βόλο με την Λάρισα. 

Στις 13 Μαΐου 1882 επί πρωθυπουργίας πια Χαρίλαου Τρικούπη υπογράφεται νέα σύμβαση, μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου και του Θεόδωρου Μαυρογορδάτου η οποία τροποποιεί την προηγούμενη . Ο ανάδοχος με βάση τη νέα σύμβαση ανέλαβε την υποχρέωση να κατασκευάσει ένα δίκτυο με γραμμή όχι διεθνούς αλλά μετρικού (για οικονομία) πλάτους που θα συνέδεε, τον Βόλο με την Λάρισα, μέσω Βελεστίνου και το Βελεστίνο με την Καλαμπάκα, όπου το τρένο θα φθάνει μέσω των Φαρσάλων, της Καρδίτσας και των Τρικάλων. 

Το έργο ολοκληρώθηκε το 1886 όταν το τρένο έφτασε στην Καλαμπάκα και δημιούργησε μια επανάσταση στις συγκοινωνίες της Θεσσαλίας. Τα εμπορεύματα και οι επιβάτες μπορούσαν πια εύκολα να ταξιδεύουν στον Βόλο και από κει με πλοίο να κατευθύνονται στην νότια Ελλάδα. Η επικοινωνία της δυτικής Θεσσαλίας με την Λάρισα γίνονταν με μετεπιβιβάσεις στους αντίθετα κινούμενους συρμούς στον σταθμό του Βελεστίνου. Σπουδαίος ήταν ο ρόλος του πρώτου προέδρου των σιδηροδρόμων Θεσσαλίας του Ιταλού μηχανικού Ευαρίστο ντε Κίρικο τόσο στην κατασκευή όσο και στην λειτουργία του έργου. 

Μετά από 22 χρόνια το 1908 φθάνει στην Θεσσαλία και ο Λαρισαϊκός, η γραμμή δηλαδή διεθνούς εύρους που ξεκινά από τον Πειραιά και συναντάται με την μετρική Θεσσαλική γραμμή στο Δεμερλί (Παλαιοφάρσαλο), οπότε τόσο το λιμάνι του Βόλου, όσο και οι Σιδηρόδρομοι Θεσσαλίας χάνουν ένα σημαντικό μέρος του μεταφορικού τους έργου. 

Το 1919, ο πρώτος πια Έλληνας πρόεδρος του ΔΣ των Σιδηροδρόμων Θεσσαλίας Α. Βλάγκαλης προτείνει να διαπλατυνθεί σε διεθνές εύρος η γραμμή Βόλου-Καλαμπάκας και να επεκταθεί βόρεια έως τον Αυλώνα για να ενωθεί με τον Αδριατικό σιδηρόδρομο που τότε φαίνονταν πως θα κατασκεύαζε η Ιταλία. 

Με τα υλικά της μετρικής γραμμής ο Βλάγκαλης σχεδιάζει να επεκτείνει την τότε μετρική γραμμή Βόλου-Λάρισας προς Ελασσόνα-Σέρβια -Κοζάνη. Το 1926 το ελληνικό κράτος επιτρέπει τη διαπλάτυνση της γραμμής και την επέκτασή της, αλλά αντιδρά το ΓΕΣ και το έργο ματαιώνεται. Από δημοσίευμα στην Τρικαλινή εφημερίδα “Θάρρος” υποθέτουμε πως το ΓΕΣ πρότεινε η διεθνούς εύρους γραμμή να μην κατευθυνθεί από τα Τρίκαλα στον Βόλο, αλλά να ακολουθήσει, για στρατιωτικούς λόγους, ορεινή διαδρομή προς Μεσενικόλα, Καστανιά, Φουρνά και από εκεί να φθάσει στο Λιανοκλάδι. Συγκεκριμένα ο διευθυντής της εφημερίδας γράφει: "...Εγένετο εις παρωχημένας εποχάς μελέται και εδαφικαί έρευναι, εσχάτως δ' επί κυβερνήσεως Βενιζέλου θα υπεγράφετο και η σύμβασις Σιδηροδρομικής γραμμής Αυλώνος-Ιωαννίνων - Καλαμπάκας ματαιωθείσα όχι διότι οι ειδικοί ήχθησαν εις το συμπέρασμα ότι το έργον τούτο είναι δύσκολον και πολυδάπανον και για τα οικονομικά μέσα της Ελλάδος εντελώς ακατόρθωτον, αλλά διότι η Ιταλική αποστολή ηξίωσεν την επέκτασιν της γραμμής μέχρι Βόλου εθνικώς και εμπορικώς ασυμφόρου από πολλαπλών απόψεων, των ημετέρων υποδειξάντων την επέκτασιν μέσω Τρικάλων-Μεσενικόλα-Καστανέας-Φουρνά-Λιανοκλάδι, ήτοι την υποτείνουσαν του σχηματιζομένου τριγώνου με κορυφήν το Δεμερλί..."

Τελικά, το 1927 το ελληνικό κράτος αποφασίζει να χρησιμοποιήσει μέρος του δανείου που είχε συνάψει από το 1925 με Βελγικό όμιλο για να κατασκευάσει την γραμμή διεθνούς εύρους Καλαμπάκας-Κοζάνης-Βέροιας, ώστε να ενωθεί η Καλαμπάκα με την γραμμή Θεσσαλονίκης-Μοναστηρίου (σημερινά Μπίτολα των Σκοπίων), την οποία είχαμε κληρονομήσει μαζί με όλες τις άλλες γραμμές της Μακεδονίας και της Θράκης από το Οθωμανικό κράτος. Ο Βελγικός όμιλος αναθέτει το έργο Καλαμπάκας -Κοζάνης κατά τμήματα σε πέντε ξεχωριστές εργολαβίες και τα έργα προχωρούν σε πολύ μεγάλο βαθμό και ολοκληρώνονται κατά τα δύο τρίτα περίπου. Παράλληλα ξεκινούν και τα έργα από την Βέροια προς την Κοζάνη. Όμως το 1932, στην περίοδο της διεθνούς οικονομικής κρίσης, διακόπτονται οριστικά μετά την αναστολή της εξυπηρέτησης των δανείων του ελληνικού κράτους και η σύμβαση παραπέμπεται σε διαιτησία. Το 1936 ο πολιτικός μηχανικός Ι.Κ. Οικονόμου και ενώ ακόμα το πόρισμα της διαιτησίας δεν είχε εκδοθεί, με μια εμπεριστατωμένη μελέτη του, προτείνει με το υπόλοιπο του δανείου που εκείνη τη στιγμή ανέρχονταν στο ποσό των 9.400.000 δολαρίων να ολοκληρωθεί το τμήμα Καλαμπάκα-Κοζάνη με επέκταση προς το Αμύνταιο και να διαπλατυνθεί σε διεθνές εύρος το τμήμα Καλαμπάκα-Παλαιοφάρσαλος. Ούτε όμως αυτή η πρόταση υλοποιείται και το 1937, οι Σιδηρόδρομοι Θεσσαλίας προτείνουν να ολοκληρώσουν ως μετρική πια την γραμμή από την Καλαμπάκα έως την Κοζάνη και να την επεκτείνουν ως το Αμύνταιο. Πρέπει εδώ να σημειώσουμε ότι ήδη είχε προλάβει στρωθεί γραμμή διεθνούς εύρους 17 χιλιομέτρων μέχρι την Οξύνεια στην οποία κυκλοφορούσε αμαξοστοιχία έργων. 

Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, όμως, δεν επιτρέπει την υλοποίηση ούτε αυτού του σχεδίου. Οι Γερμανοί στην κατοχή ξηλώνουν την στρωμένη γραμμή και παίρνουν τις σιδηροτροχιές. Μεταπολεμικά, το ελληνικό κράτος κατασκεύασε γραμμή διεθνούς εύρους, από το Αμύνταιο έως την Κοζάνη, με προοπτική επέκτασης ως την Καλαμπάκα, ενώ την δεκαετία του 1990 εκσυγχρονίστηκε και μετατράπηκε σε διεθνούς εύρους και το τμήμα Καλαμπάκα-Παλαιοφάρσαλος. Επί πλέον δεκαπέντε εκατομμύρια ευρώ δαπανήθηκαν έως τώρα για τις μελέτες νέας σύγχρονης γραμμής που θα συνδέει τα δύο αυτά τμήματα στην διαδρομή από την Καλαμπάκα έως την Κοζάνη. Παρ' όλα αυτά όμως, προς το παρόν, δεν φαίνεται να υπάρχει διάθεση από το υπουργείο υποδομών να εντάξει το έργο σε πρόγραμμα, ώστε κάποια στιγμή να ολοκληρωθεί η κατασκευή του. Το κόστος του συγκεκριμένου έργου μπορεί να ανέρχεται περίπου στα 750 εκατομμύρια ευρώ, θα έχει όμως το έργο αυτό πολλαπλά οφέλη αφού θα δώσει μεγάλη προστιθέμενη αξία στις υφιστάμενες και ανακαινισμένες ήδη γραμμές Καλαμπάκας-Παλαιοφαρσάλου και Κοζάνης-Πτολεμαΐδας-Αμυνταίου-Φλώρινας. Θα συνδέσει δηλαδή την δυτική Μακεδονία με την Θεσσαλία και την νότια Ελλάδα, δημιουργώντας ένα εντελώς νέο τοπίο στις μεταφορές επιβατικές και εμπορευματικές, με προοπτική μάλιστα την σύνδεση με τα Μπίτολα (η γραμμή έχει ήδη ανακαινιστεί μέχρι την μεθόριο), καθώς επίσης σε μια δεύτερη φάση και με την Καστοριά και την Κορυτσά. 

Πρόσφατα ο κ. Σπίρτζης δήλωσε ότι δεν μπορούν να βρεθούν δυόμισι δις για να τρυπήσει η Πίνδος. Αν είναι έτσι, ας μείνει το “τρύπημα” της Πίνδου για αργότερα. Είναι όμως ανάγκη να κλείσει τουλάχιστον η εκκρεμότητα των τελευταίων εκατό χρόνων και να φτάσει επιτέλους στην Κοζάνη το “τρένο της Καλαμπάκας” ώστε η χώρα μας να αποκτήσει στον κορμό της ένα στοιχειώδες σιδηροδρομικό δίκτυο.

Πρόταση για δρομολόγηση προαστιακού τραίνου στη διαδρομή Κοζάνη-Πτολεμαΐδα-Αμύνταιο-Φλώρινα

Σημαντική πρόταση από τον Γ.Νάθενα *

Οταν, με το καλό, αποκατασταθεί η αποξηλωθείσα απο την ΔΕΗ σιδηροδρομική γραμμή ξανά από Αμύνταιο και Πτολεμαΐδα προς Κοζάνη, θα πρέπει η τοπική κοινωνία της Δυτικής Μακεδονίας να διεκδικήσει την δρομολόγηση τοπικού-προαστιακού τραίνου με αυτοκινητάμαξα στη διαδρομή Κοζάνη-Πτολεμαΐδα-Αμύνταιο-Φλώρινα (5 δρομολόγια ημερησίως για τοπική εξυπηρέτηση και μετακινήσεις εργαζομένων προς τα εργοστάσια της ΔΕΗ, στα αστικά κέντρα της Δυτικής Μακεδονίας κλπ). Τα δρομολόγια αυτά, εφ΄οσον ρυθμιστεί δρομολογιακά να διασταυρώνονται στον ΣΣ Αμυνταίου με τα τραίνα Φλώρινας-Θεσσαλονίκης (και αντιστρόφως), θα δίνουν την ευκαιρία για μετεπιβίβαση ώστε όποιος θέλει απο Κοζάνη η Πτολεμαΐδα να κατευθυνθεί προς Άρνισσα, Έδεσσα κλπ ή απο Πτολεμαΐδα προς Θεσσαλονίκη, να μπορεί να το κάνει...Και για να μην φέρει αντιρρήσεις η ΤΡΑΙΝΟΣΕ, ας αναλάβει η ΔΕΗ να επιδοτήσει την λειτουργία και αυτών των δρομολογίων, όπως κάνει άλλωστε και με τα τραίνα Θεσσαλονίκης-Φλώρινας, ως αντισταθμιστικό μέτρο για την περιβαλλοντική όχληση της περιοχής, στα πλαίσια της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης.

*ο Γεώργιος Ε.Νάθενας είναι μαθηματικός-συγκοινωνιολόγος, πρώην ειδικός σύμβουλος ΟΣΕ με κύριο αντικείμενο στον σχεδιασμό και ανάπτυξη του Προαστιακού σιδηροδρόμου της Αθήνας και πρώην Πρόεδρος του ΣΦΣ

(αναδημοσίευση απο: http://mixanodigos.blogspot.gr/,  σύνδεσμος άρθρου  )

(φωτογραφίες: Στέφανος Βαρδάρης)

Ποδηλατώντας στις σιδηροδρομικές γραμμές

Ξεκινώντας από τη στάση του Παπαγιάννη και με τερματισμό λίγο πριν το Νέο Καύκασο, την Πέμπτη 2 Ιανουαρίου μια παρέα φίλων του Σιδηροδρόμου κινήθηκε πάνω στην εγκαταλελειμμένη σιδηροδρομική γραμμή Μεσονησίου-Νέου Καυκάσου Φλώρινας με χρήση ποδηλατοτρεζίνας 

Ήταν μια αξέχαστη εμπειρία βασισμένη σε μια πρωτότυπη κατασκευή που χρησιμοποιείται σε καταργημένα τμήματα Σιδηροδρομικών γραμμών και μια πρωτόγνωρη εικόνα που προκάλεσε ενδιαφέρον και θαυμασμό σε μικρούς άλλα και μεγάλους κατοίκους και περαστικούς που στο αντίκρυσμα της ποδηλατοτρεζινας έμειναν έκπληκτοι και ρωτούσαν σχετικά με αυτή.

Αποτέλεσε μια πολύ ευχάριστη εμπειρία αλλά ευχόμαστε να επιστρέψει σύντομα το τρένο και σε αυτή την γραμμή έστω και αν αυτό οδηγήσει την ποδηλατρεζίνα εκτός των γραμμών.

Δείτε τις φωτογραφίες στη σελίδα μας στο facebook

(κείμενο και φωτογραφίες: Στέφανος Βαρδάρης)

Ολοκληρωμένο πλέγμα δρομολογίων τώρα!

Ολοκληρωμένο πλέγμα δρομολογίων τώρα!

Τον προηγούμενο μήνα κλείσαμε ένα χρόνο από την επανέναρξη των δρομολογίων του τρένου της Φλώρινας. Είναι μια αχτίδα φωτός μέσα στη μαυρίλα που μας έχει πλακώσει.

Όλο αυτό τον καιρό το τρένο μας εξυπηρετεί δίνοντας δυνατότητα για οικονομικές, ασφαλείς και άνετες μετακινήσεις. Ωστόσο λείπει αισθητά το αναγκαίο βραδινό δρομολόγιο.

Ένα δρομολόγιο που θα αναχωρεί από την Θεσσαλονίκη αργά το μεσημέρι και από την Φλώρινα για Θεσσαλονίκη νωρίς το βράδυ, καλύπτοντας το μεγάλο κενό (14 ώρες) ανάμεσα στα δρομολόγια.

Όχημα γι’αυτό υπάρχει: η αμαξ/χια 739 που φεύγει από τη Θεσσαλονίκη στις 15:47 με ώρα άφιξης 17.27 στην Έδεσσα μένει ακινητοποιημένη περίπου 3.30 ώρες έως ότου αναχωρήσει για Θεσσαλονίκη στις 20.57 (Αρ.3744). Με το πλήρωμά του μπορεί να συμπληρώσει το 4ο δρομολόγιο για τη Φλώρινα ( με αναχώρηση περίπου 19.30).

Ξεκινούμε μια προσπάθεια με συλλογή υπογραφών για να πείσουμε την ΤΡΑΙΝΟΣΕ να δρομολογήσει το τρένο αυτό το συντομότερο δυνατόν. Καλούμε τους πολίτες να κινητοποιηθούν για μια ακόμα φορά για να βελτιώσουμε την ποιότητα της ζωής μας.

Μπορείτε να υπογράψετε ηλεκτρονικά στη διεύθυνση

https://secure.avaaz.org/en/petition/4o_Dromologio_Trainoy_gia_FlorinaThessaloniki_1

Επίσης στα έντυπα που διατίθενται από σήμερα σε διάφορα σημεία της πόλης και στον σιδηροδρομικό σταθμό. Μπορείτε επίσης να τυπώσετε το  έντυπο για υπογραφές και να συλλέξετε και εσεις υπογραφές τις οποίες μπορείτε να παραδώσετε στον Σιδ.Σταθμό Φλώρινας.

Κίνηση Φίλων Τρένου Φλώρινας.

http://florinatreno.blogspot.com/

Καθαρισμός στο σιδηροδρομικό σταθμό

Η Κίνηση Φίλων Τρένου Φλώρινας συμμετέχοντας στην δράση Let's do it, που στη Φλώρινα συντόνιζαν οι Florinistas, ανέλαβε τον καθαρισμό του σιδηροδρομικού σταθμού.

Ο καθαρισμός πήγε περίφημα. Όπως πάντα σε τέτοιες δράσεις μείναμε έκπληκτοι από τις ποσότητες που μαζέψαμε (περίπου οι μισές φαίνονται στη φωτογραφία) και από τις ποσότητες που δεν καταφέραμε να μαζέψουμε.

Τώρα η περιοχή του σταθμού είναι καθαρότερη και στολίζεται και με λουλούδια που φυτέψαμε στις ζαρντινιέρες.

Let’s do it Greece - Κίνηση Φίλων Τρένου Φλώρινας

Η Κίνηση Φίλων Τρένου Φλώρινας συμμετέχει στην δράση Let’s do it Greece έπειτα από το κάλεσμα των Florinistas.

Η συνάντηση θα γίνει την Κυριακή 14 Απριλίου, στις 11:00 πμ, στο Σιδηροδρομικό Σταθμό, με στόχο τον καθαρισμό της ευρύτερης περιοχής. 

Καλούμε όλους τους φίλους να έρθουν με κέφι και διάθεση για δουλειά συμβάλλοντας στην εθελοντική αυτή προσπάθεια.

Κίνηση Φίλων Τρένου Φλώρινας

Παλεύουμε για ένα αυτοδύναμο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας

Διδάσκοντες στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, με την υποστήριξη των διοικητικών υπαλλήλων, πραγματοποίησαν την Πέμπτη 13 Μαρτίου, μαθήματα στην πόλη της Φλώρινας με τους φοιτητές και τις φοιτήτριες τους, για να υπενθυμίσουν με αυτόν το συμβολικό τρόπο, ότι τα Πανεπιστήμια δημιουργήθηκαν από τις κοινωνίες για τις κοινωνίες.

[1] Δράση του Τμήματος Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών:

Αγορά και κέντρο Φλώρινας

http://www.youtube.com/watch?v=TseunvDLE0w&feature=youtu.be

[2] Δράση του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης: Σιδηροδρομικός Σταθμός Φλώρινας

Βίντεο

Φωτογραφίες